By ලයනල් වෙන්ඩ්ට් අප බොහෝ දෙනා දන්නේ ඔහුගේ නමින් නම් කොට ඇති රඟහල හා කලාගාරය හේතුවෙනි . මේ අසල පිහිටි මහා නුග රුකටත් වඩා දැවැන්තයෙකි වෙන්ඩ්ට්.මේ දැවැන්තයා පිළිබඳව ගාමිණී ගුණසේකර තබන සටහනකි මේ
ලයනල් ජෝර්ජ් හෙන්රිකස් වෙන්ඩ්ට් ශ්‍රී ලංකාවේ පියානෝ වාදකයෙක්, ඡායාරූප ශිල්පියෙක්, චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයෙක් සහ විචාරකයෙක් විය. ඔහු ශ්‍රී ලාංකේය කලාකරුවන්ගේ එකතුවක් වන ‘43 සමූහයේ නායකයා විය. ලයනල් වෙන්ඩ්ට් කලා මධ්‍යස්ථානය ශ්‍රී ලංකාවේ කොළඹ පිහිටි ප්‍රධාන කලා මධ්‍යස්ථානයක් සහ රංග ශාලාවක් වන අතර එය ඔහුගේ මතකය වෙනුවෙන් කැප කර ඇත.
ඔහුගේ පියා, හෙන්රි ලොරෙන්ස් වෙන්ඩ්ට්, යුරෝපීය පදිංචිකරුවන්ගේ මිශ්‍ර පරම්පරාවකින් සමන්විත බර්ගර් ප්‍රජාවෙන් පැමිණි අයෙකි. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකු සහ ව්‍යවස්ථාදායක නීතීඥවරයෙකු වන ඔහු, ලංකා ආධුනික ඡායාරූප සංගමයේ (1906) ආරම්භකයන්ගෙන් කෙනෙකි. ඔහුගේ මව ඇමීලියා ද සේරම් සිංහල ජාතිකයෙකි. දිසා විනිසුරුවරයෙකුගේ දියණියක් වන ඇය ක්‍රියාශීලී සමාජ සේවිකාවක් වූ අතර පුණ්‍ය කටයුතු සඳහා ප්‍රසංග රාශියක් සංවිධානය කළාය. ලයනල්ගේ පියා ඔහුට වයස අවුරුදු එකොළහට අඩු වයසේදී මිය ගිය අතර ඔහුගේ මව වසර හතකට අඩු කාලයකදී මිය ගියාය.
ඔහුගේ කැපී පෙනෙන සංගීත කුසලතා තිබියදීත්, එකල පැවති පවුල් සම්ප්‍රදායන් සහ සිරිත් විරිත් වෙන්ඩ්ට තනිකරම සංගීත වෘත්තියක් කිරීමට බාධාවක් විය. ලයනල් වෙන්ඩ්ට් 1919 දී නීතිය හැදෑරීමට ලන්ඩනයට ගියේය .එහිදී ඔස්කාර් බෙරිංගර්ගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ රාජකීය සංගීත ඇකඩමියේ පියානෝ වාදකයෙකු ලෙස උසස් පුහුණුවක් ලබා ගැනීමට ඔහුට අවස්ථාව ලැබුණි . මෙම වසර යුරෝපයේ ඔහුට අධි යථාර්ථවාදය සහ කියුබිස්වාදය ඇතුළු කලාත්මක ධාරාවන් සොයා ගැනීමට අවස්ථාවක් විය. 1924 දී නැවත සිය උපන් දිවයිනට පැමිණි වෙන්ඩ්ට් ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නීතීඥයෙකු ලෙස ලියාපදිංචි වී සිටියද වැඩි වශයෙන් නීතිය ප්‍රගුණ කළේ නැත.
ඔහු ඉක්මනින්ම ඒකල වාදකයෙකු ලෙස සහ සහායකයෙකු ලෙස පොදු පියානෝ වාදන ප්‍රසංග පැවැත්වීය .
ඔහු 1928 දී සංගීතය වෙනුවෙන් නීතිය අත්හැර දැම්මේය .ලයනල් වෙන්ඩ්ට් ඔහුගේ ළමා කාලයේ මිතුරෙකු වූ චිත්‍ර ශිල්පී ජෝර්ජ් කීට් ඇතුළු එකල ඇවන්ගාඩ් කලාකරුවන්ගේ කවයේ ප්‍රධානියා බවට පත්විය. 1928-1929 කාලයේ කොළඹ චිලී කොන්සල්වරයා වූ පැබ්ලෝ නෙරුඩා කවියා ඔහුගේ ස්වයං චරිතාපදානයේ මෙසේ ලියයි: “පියානෝ වාදකයෙක්, ඡායාරූප ශිල්පියෙක්, විචාරකයෙක් සහ සිනමාකරුවෙක් වන ලයනල් වෙන්ඩ්ට් යනු මරණ ඝෝෂාවන් අතර ඉරිතලා ගිය සංස්කෘතික ජීවිතයක කේන්ද්‍රීය චරිතය බව මට පෙනී ගියේය. අධිරාජ්‍යය සහ ලංකාවේ භාවිතයට නොගත් වටිනාකම් පිළිබඳ මානව තක්සේරුවක්.”
ලයනල් වෙන්ඩ්ට් සහ ඔහුගේ මිතුරෝ නූතන ජාතික විඥානයක් ගොඩනැගීමට දායක වීමට උත්සාහ කළහ. පෞරාණික උරුමයක් නොසලකා හැරීමෙන් හෝ බටහිර ජීවන රටාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙන් තම රටේ අනාගතය ගොඩනඟා ගත නොහැකි බවත්, ඒ දෙක ඒකාබද්ධ කිරීමෙන් නොවන බව ඔවුන්ට ගැඹුරින් හැඟුණි. 1930 ගණන්වල මුල් භාගයේදී, පියානෝ ගායනා කිරීම දිගටම කරගෙන යද්දී, ලයනල් වෙන්ඩ්ට් ඔහුගේ මහත් ආශාව වූ ඡායාරූපකරණයට යොමු විය. 1934 දී, බර්නාඩ් ජී. තෝන්ලි සහ පී.ජේ.සී. ඩුරන්ට්, වෙන්ඩ්ට් ඔහුගේ පියා විසින් ආරම්භ කරන ලද ලංකාවේ ආධුනික ඡායාරූප සංගමය නැවත පණ ගැන්වූ අතර එය පසුව ලංකා ඡායාරූප සංගමය ලෙස නම් කරන ලදී. ඔහු 1935 සහ 1944 අතර ලංකාවේ ප්‍රදර්ශන රැසකට සහභාගී විය
. ඔහුගේ පළමු ඒකපුද්ගල ප්‍රදර්ශනය 1938 දී ලන්ඩනයේ කැමරා සමාජයේදී පැවැත්වුණේ, Leica හි නිපැයුම්කරු සහ නිෂ්පාදකයා වන Ernst Leitz ගේ ආරාධනයෙන්ය. වෙන්ඩ්ට්ගේ ඡායාරූප ඔහුගේ රටේ සංස්කෘතියට සාක්ෂි දරයි. පිරිමි ශරීරය ඔහුගේ ප්‍රියතම තේමාව වන අතර, ඔහු භූ දර්ශන, එදිනෙදා ජීවිතය, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය, පුරාවිද්‍යාව සමඟ ද කටයුතු කරයි … ඔහු සාම්ප්‍රදායික නියෝජනය කිරීමේ ආශාවෙන් නවීන කලාත්මක ප්‍රවණතා (මැග්‍රිට්, මෑන් රේ, චිරිකෝ…) පිළිබඳ දැනුම හා උනන්දුව සමනය කරයි. ඔහුගේ සාරවත් පරිකල්පනය බොහෝ ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතා කරයි: ෆොටෝමොන්ටේජ්, ෆොටෝ කොලෙජ්, සෝලාරීකරණය, ඡායාරූප… ලංකා ගීතය 1934 දී බ්‍රිතාන්‍ය අධ්‍යක්ෂක බැසිල් රයිට් වෙන්ඩ්ට් ඔහුගේ වාර්තා චිත්‍රපටය වන Song of Ceylon සම්බන්ධ කළේය. ලොව හොඳම ඡායාරූප ශිල්පීන් හය දෙනාගෙන් කෙනෙකු ලෙස රයිට් විසින් විස්තර කරන ලද වෙන්ඩ්ට් චිත්‍රපටයේ කථකයා පමණක් නොවේ; ඡායාරූප ශිල්පියෙකු ලෙස ඔහුගේ ඇස සහ රට සහ එහි සංස්කෘතිය පිළිබඳ ඔහුගේ ගැඹුරු දැනුම ප්‍රධාන වාර්තා චිත්‍රපටයක් ලෙස සැලකූ දෙයට අත්‍යවශ්‍ය දායකත්වයක් විය. 1949 දී Masquito (එංගලන්තයේ ලංකා සිසුන් සඳහා වූ සඟරාව) හි පළ වූ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී බැසිල් රයිට් ලයනල් වෙන්ඩ්ට් හට උපහාර දැක්වීය: ඔහු නොමැතිව Song of Ceylon එසේ නිම කළ හැකි වෙතැයි මම නොසිතමි. ලංකාව ගැන
හොඳින් දන්නා මිනිසෙක් මෙහි සිටියේය, ඔහු ඒ දිනවල ඇවන්ගාඩ් සිනමාව සමඟ සම්බන්ධ වී සිටි අතර වාර්තා චිත්‍රපටකරුවන් කරන්නේ කුමක්දැයි ඔහු දැන සිටියේය. ඇත්තම කිව්වොත්, මට ලංකාවේදී මුණගැසුණු චිත්‍රපටි ගැන දන්නා දෙන්නා තමයි වෙන්ඩ්ට් සහ ජෝර්ජ් කීට්. වෙන්ඩ්ට් සහ රයිට් අතර සහයෝගීතාවය Song of Ceylon රූගත කිරීම් වලින් පසුව දිගටම පැවතුනි, ඡායාරූප ශිල්පියා ඔහු විසින් ආරම්භ කරන ලද සමාගමේ රයිට්ගේ සහායකයා වීමට කිහිප වතාවක්ම ලන්ඩනයේ රැඳී සිටියේය.
1930 ගණන්වල දිවයිනේ ඡායාරූපකරණය සහ චිත්‍රපටය අතර සබඳතාවයක් ගොඩනැගූ පළමු ලාංකිකයා වෙන්ඩ්ට් විය. කලාවේ අනුශාසක ලයනල් වෙන්ඩ්ට් සහ ජෝර්ජ් කීට් උඩරට නැටුම් ප්‍රවර්ධනය සඳහා ප්‍රමුඛ භූමිකාවක් ඉටු කළහ . ඔවුන් මහනුවර ප්‍රදේශයේ නර්තන ශිල්පීන්ගේ සහ බෙර වාදකයින්ගේ සැබෑ අනුග්‍රාහකයන් ලෙස ක්‍රියා කරයි: උක්කාව අනුමුගම ගම්මානයේ සුරඹ සහ ඔහුගේ සොහොයුරා වන ජයන සහ නිත්තවෙල ප්‍රදේශයේ ඔහුගේ සහෝදර ගුණයා. මෙම කලාකරුවන් උඩරට නර්තනයේ වඩාත් දක්ෂ හා සුප්‍රසිද්ධ නියෝජිතයන් අතරට අයත් වනු ඇත. ලයනල් වෙන්ඩ්ට් යනු චිත්‍ර ශිල්පීන් පිරිසකගේ අතිශයින්ම කැපවූ අනුශාසකයෙකි. ඔහු ඔවුන්ගේ සමහර කෘති මිලදී ගනී, ප්‍රදර්ශන සංවිධානය කරයි, සහ පුවත්පත්වල මෙම චිත්‍ර ශිල්පීන් ප්‍රසිද්ධියේ ආරක්ෂා කරයි. 1943 අගෝස්තු 29 වැනි දින ලයනල් වෙන්ඩ්ට් නායකයා ලෙසින් ’43 සමූහය කොළඹ දී ආරම්භ කරන ලදී. කණ්ඩායමේ සමාරම්භක රැස්වීම පැවැත්වෙන්නේ ඔහුගේ නිවසේය. 20 වැනි සියවසේ මැද භාගයේ නූතනවාදයේ ආසියාවේ හොඳම නියෝජිතයන් ලෙස වර්තමානයේ පිළිගැනෙන ජෝර්ජ් කීට්, අයිවන් පීරිස්, හැරී පීරිස් සහ ජස්ටින් දරනියගල වැනි ස්වාධීන කලාකරුවන් එක් කර ගැනීම මෙහි අරමුණ විය. ලයනල් වෙන්ඩ්ට් 1944 දෙසැම්බර් 19 වැනි දින කොළඹදී හෘදයාබාධයකින් මිය ගියේය.
ලයනල් වෙන්ඩ්ට් කලා මධ්‍යස්ථානය ඔහුගේ නිවස වූ 18 ගිල්ෆෝර්ඩ් ක්‍රෙසන්ට් හි ස්ථාපිත කරන ලදී. වෘත්තියේ සුලභ වූ පරිදි, වෙන්ඩ්ට්ගේ මරණයෙන් පසු ඡායාරූප ශිල්පියෙකු විසින් ඔහුගේ ඡායාරූප පිටපත් විනාශ කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, මුද්‍රණ
ඡායාරූප පිටපත් සීමිත සංඛ්‍යාවක් මේ විනාශකාරී ඡායාරූප ශිල්පියාගෙන් බේරී ඇත.
